شاکی یا کسی که جرم علیه او انجام شده است و از وقوع جرم متحمل زیان شده، می‌تواند از متهم شکایت کند و از دادستان تقاضای تعقیب کیفری مرتکب را بنماید. شاکی یا مدعی خصوصی برای این امر نیاز به تنظیم شکواییه دارد. در این نوشتار از سایت گروه حقوقی لاوین شما را با موضوع تنظیم شکواییه آشنا خواهیم نمود.
فهرست مطالب
آشنایی با تنظیم شکواییه
شکایت می‌تواند کتبی یا شفاهی باشد و دادستان موظف است آن را همه وقت قبول کند. در واقع هر یک از مقامات قضایی که شکایت و تظلمی مطابق شرایط قانونی نزد آن‌ها مطرح شود و با وجود این که رسیدگی به آن‌ها از وظایف آنان بوده، به هر عذر و بهانه اگر چه به عذر سکوت یا اجمال یا تناقض قانون از قبول شکایت یا رسیدگی به آن امتناع کند یا صدور حکم را بر خلاف قانون به تأخیر اندازد یا بر خلاف صریح قانون رفتار کند، دفعه اول از شش ماه تا یک سال و در صورت تکرار به انفصال دائم از شغل قضائی محکوم می‌شود و در هر صورت به تأدیه خسارات وارده نیز محکوم خواهد شد. برای پیگیری تخلفات قضات، بازپرس و دادیار در خصوص این موضوع، باید به دادسرای انتظامی قضات مراجعه نمود که رسیدگی به این شکایات غیر‌حضوری و محرمانه صورت می پذیرد.
نحوه تنظیم شکواییه
شکایت کتبی را می‌توان حتی بر روی برگ‌های معمولی تنظیم نمود. و در این خصوص الزامی جهت طرح شکایت بر روی برگ چاپی مخصوص وجود ندارد. با این وجود قانون قوه قضائیه را مکلف نموده است که اوراق متحد‌الشکلی را در اختیار مراجعان قرار دهد تا در تنظیم شکوائیه از آن‌ها استفاده کنند. لازم به ذکر است که عدم استفاده از اوراق مزبور مانع از پذیرش شکایت نیست.
در حال حاضر که دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سامانه ثنا راه اندازی شده است، ثبت شکواییه از طریق سامانه ثنا و در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می‌شود. بدین ترتیب شکایات به صورت سیستمی و بر روی برگه چاپی به دادسرای مربوطه ارسال می‌گردد. البته طبق بخش‌نامه اخیر قوه قضاییه، دادسراها مکلف به پذیرش شکایات از مردم به صورت حضوری می‌باشند. بنابراین نمی‌توانند آن‌ها را به دفاتر خدمات قضایی ارجاع دهند. در کل مراجعه به دفاتر خدمات قضایی به دلیل جلوگیری از برخی از ایرادات سطحی و مراجعه به وکیل برای اطمینان کامل از عنوان صحیح اتهامی، متن و شکل شکوائیه اکیدا توصیه می‌گردد.
تنظیم شکوائیه چه بر روی برگ‌های چاپی مخصوص و چه بر روی برگ معمولی باید حاوی مواردی باشد. این موارد عبارت‌اند از:
الف- نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و در صورت امکان نشانی پیام نگار (ایمیل)، شماره تلفن ثابت و همراه و کد پستی شاکی؛
ب- موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم؛
پ- ضرر و زیان وارده به مدعی و مورد مطالبه وی؛
ت- ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان؛
ث- مشخصات و نشانی مشتکی‌عنه یا مظنون در صورت امکان.
شکایت شفاهی
اگر بزه‌دیده شکایت خود را به صورت شفاهی مطرح نماید، اظهارات او در صورت‌جلسه دادگاه و یا دادسرا قید و به امضاء یا اثر انگشت شاکی می‌رسد. هرگاه شاکی سواد نداشته باشد، مراتب در صورت‌مجلس قید و انطباق شکایت با مندرجات صورت‌مجلس تصدیق می‌شود.
شرایط شاکی
شاکی باید عاقل، بالغ و در صورتی که موضوع شکایت جنبه‌ی مالی داشته باشد، رشید باشد. در غیر این صورت ولی یا قیم قانونی او می‌تواند به عنوان شاکی شکایت نماید. در این خصوص لازم به ذکر است که مطابق با ماده ۳۱ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۱۳۹۹ تعقیب جرائم مندرج در این قانون نیاز به شکایت ندارد و تقاضای طفل و نوجوان برای شروع تعقیب کافی است. شایان ذکر است هر فرد که به سن بلوغ شرعی نرسیده است طفل و هر فرد زیر هجده سال کامل شمسی که به سن بلوغ شرعی رسیده، نوجوان است.
موضوع شکایت
نکته مهم دیگر اینکه موضوع شکایت نیز باید در تنظیم شکوائیه به طور واضح و روشن عنوان شود. مثلاً اگر موضوع ضرب و جرح یا توهین عمدی است حتماً باید آن را توضیح دهید و دلایل وقوع جرم را ذکر کنید.
این نوشتار جهت افزایش آگاهی حقوقی شما تدوین شده است. از این رو توصیه می‌شود برای تنظیم شکواییه به وکیل دادگستری متخصص در حقوق کیفری مراجعه نمایید.
پرسش و پاسخ مرتبط
1- شکواییه چیست؟ بزه‌دیده می‌تواند از متهم شکایت کند و تقاضای تعقیب کیفری او را بنماید. شاکی برای این امر نیاز به تنظیم شکواییه دارد. بنابراین شکواییه زمانی می تواند مطرح شود که رفتاری که بر اساس قانون جرم‌انگاری شده، اتفاق بیفتد.
2- تفاوت دادخواست و شکواییه چیست؟ شکواییه مربوط به امور کیفری و جرم و مجازات می‌باشد، اما دادخواست مربوط به دعوای حقوقی است.
“گروه تولید محتوای تخصصی لاوین– سجاد اسفندیاری”
