وکیل حقوقی

دعاوی حقوقی دارای مسائل دشوار و پیچیدگی‌هایی است که تسلط بر آن‌ها برای اشخاص غیر حقوقدان به آسانی ممکن نیست. تنظیم دادخواست، استناد به اسناد و دلایل، زمان و طریق تقدیم ادله و اقدامات لازم در اعتراض با آراء اگر بدون رعایت الزامات قانونی صورت پذیرد می‌تواند موجب شود که حقی که وجود دارد به اثبات نرسد و در نتیجه شخص بی حق در دعوا پیروز شود. این امر بیانگر لزوم استفاده از وکیل حقوقی در دعاوی حقوقی است. در این راستا قانون اساسی حق داشتن وکیل را مورد تأیید قرار داده است. در ادامه حق انتخاب وکیل در دادگاه‌ها، شرایط وکیل، قرارداد وکالت و به پایان رسیدن قرارداد وکالت را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

شایان ذکر است، دپارتمان های تخصصی گروه حقوقی لاوین متشکل از وکلای متخصص، آماده ارائه خدمات تخصصی حقوقی به شما می‌باشند. اگر نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین با وکیل دارید، به اپلیکیشن حقوقی لاوین وارد شوید. همچنین می‌توانید جهت مشاوره حقوقی حضوری یا ارجاع پرونده به وکلای دادگستری با دفتر گروه حقوقی لاوین تماس بگیرید.

فهرست مطالب

حق و تکلیف انتخاب وکیل حقوقی

الف) حق انتخاب وکیل حقوقی

مطابق با اصل 35 قانون اساسی «در همه دادگاه‌ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آن‌ها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد». همان‌طور که از این اصل قانونی اساسی مشخص است، داشتن وکیل و انتخاب آن در تمامی دعاوی و در تمامی دادگاه‌ها حق اصحاب دعوا است. ازاین‌رو ماده 31 قانون آیین دادرسی مدنی بیان می‌دارد «هر یک از متداعیین (طرفین دعوا) می‌توانند برای خود حداکثر تا 2 نفر وکیل انتخاب و معرفی نمایند».

از طرفی ممکن است برخی افراد به علت عدم تمکن مالی نتوانند از این حق قانونی خود بهره‌مند گردند. در این راستا قانون برای کسانی که توانایی پرداخت حق الوکاله را ندارند این امکان را فراهم نموده است که از کانون وکلا تقاضای وکیل معاضدتی نمایند. کانون وکلا در صورت احراز عدم تمکن مالی پرداخت حق الوکاله و این موضوع که دعوا اساساً مربوط به شخص تقاضا کننده باشد، مکلف به معرفی وکیل معاضدتی است. همچنین به موجب ماده 513 قانون آیین دادرسی مدنی معسر پس از اثبات اعسار از حق داشتن وکیل معاضدتی برخوردار است. شایان ذکر است وکلای دادگستری موظف‌اند سالانه در سه دعوای حقوقی به عنوان معاضدت قبول وکالت نمایند.

ب) تکلیف انتخاب وکیل حقوقی

طرفین دعوا الزامی انتخاب وکیل حقوقی در دعاوی حقوقی خود ندارند و این موضوع از جمله اختیارات آن‌هاست. شایان ذکر است، دعوای حقوقی دعوایی است که مربوط به جرم و مجازت نباشد.

شرایط وکیل حقوقی

اصحاب دعوا باید وکلای خود را از میان وکلای دادگستری انتخاب نمایند. وکلای دادگستری کسانی هستند که دارای پروانه وکالت می‌باشند. این پروانه پس از قبولی در آزمون وکالت و طی کردن دوره کارآموزی وکالت صادر می‌شود.

اثبات وکالت

هنگامی که شما جهت طرح دعوای حقوقی به شخصی وکالت می‌دهید، با وی قراردادی را امضاء می‌کنید. این قرارداد وکالت نامه نام دارد. در واقع تمام اقدامات وکیل و اعمال وی نسبت به شما به عنوان موکل در حدود وکالت نامه مذکور قانونی و مانند اعمال شما است. ازاین‌رو وکالت وکلا باید برای دادگاه نیز اثبات شود. ماده 34 قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص این موضوع است. برابر با این ماده: «وکالت ممکن است به موجب سند رسمی یا غیررسمی باشد. در صورت اخیر، در مورد وکالت نامه‌های تنظیمی در ایران، وکیل می‌تواند ذیل وکالت‌نامه تأیید کند که وکالت‌نامه را موکل شخصاً در حضور او امضا یا مهر کرده یا انگشت زده است.

درصورتی‌که وکالت در خارج از ایران داده شده باشد باید به گواهی یکی از مامورین سیاسی یا کنسولی جمهوری اسلامی ایران برسد. مرجع گواهی وکالت نامه اشخاص مقیم در کشورهای فاقد مأمور سیاسی یا کنسولی ایران به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط وزارت دادگستری با همکاری وزارت امور خارجه ظرف مدت سه ماه تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه خواهد رسید.

اگر وکالت در جلسه دادرسی داده شود، مراتب در صورت‌جلسه قید و به امضای موکل می‌رسد و چنانچه موکل در زندان باشد، رئیس زندان یا معاون وی باید امضا یا اثر انگشت او را تصدیق نمایند».

وکیل حقوقی

حدود اختیارات وکیل حقوقی

هنگامی که شما جهت طرح دعوای خود در دادگاه به شخصی وکالت می‌دهید، وکالت وی شامل تمام اختیارات راجع به امر دادرسی است. البته شما می‌توانید برخی از این اختیارات را از او سلب نمایید. در این خصوص لازم به ذکر است که در برخی امور، اختیارات وکلا باید در وکالت نامه تصریح شود تا آن‌ها بتوانند از جانب شما به‌عنوان موکل اقدامات لازم را انجام دهد. این موارد عبارتاند از:

1- اعتراض به رأی، تجدیدنظر، فرجام‌خواهی و اعاده دادرسی؛

2- مصالحه و سازش؛

3- ادعای جعل یا انکار و تردید نسبت به سند طرف و استرداد سند؛

4- تعیین جاعل؛

5- ارجاع دعوا به داوری و تعیین داور؛

6- وکالت در توکیل؛

7- تعیین مصدق و کارشناس؛

8- دعوای خسارت؛

9- استرداد دادخواست یا دعوا؛

10- جلب شخص ثالث و دفاع از دعوای ثالث؛

11- ورود شخص ثالث و دفاع از دعوای ورود ثالث؛

12- دعوای متقابل و دفاع در قبال آن؛

13- ادعای اعسار؛

14- قبول یا رد سوگند؛

15- درخواست صدور برگ اجرایی و تعقیب عملیات آن و اخذ محکومبه و وجوه پرداختی.

شایان ذکر است سوگند، شهادت، اقرار، لعان و ایلاء قائم به شخص میباشند و نمیتوان در این موارد به دیگری وکالت داد.

آثار وکالت

الف) آثار وکالت نسبت به دادگاه

هر یک از طرفین دعوا می‌توانند به جای خود، به دادگاه وکیل معرفی کند. در این صورت دادگاه موظف است که در تمام اقداماتی که موکل باید انجام دهد، وکیل را در چارچوب وکالتنامه به جای موکل بپذیرد. در این راستا دادگاه باید کلیه ابلاغ‌ها از جمله ابلاغ‌های دعوت به جلسه دادرسی، پرداخت هزینه‌ها، آرای صادره، مبدأ مهلت‌ها و مواعد و … را به وکیل ابلاغ کند.

ب) آثار وکالت نسبت به وکیل

ازآنجایی‌که وکلای دادگستری نماینده طرفین دعوا محسوب می‌شوند باید تمامی اقداماتی را که قانوناً جهت حفظ حقوق موکل خود لازم است را انجام دهند. برای نمونه وکلا موظف‌اند در هنگام محاکمه حضور داشته باشند. در این خصوص ماده 41 قانون آیین دادرسی مدنی مقرر می‌دارد: «وکلا مکلف‌اند در هنگام محاکمه حضور داشته باشند مگر اینکه دارای عذر موجهی باشند. جهات زیر عذر موجه محسوب می‌شود:

۱ – فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه اول از طبقه دوم.

۲ – ابتلاء به مرضی که مانع از حرکت بوده یا حرکت مضر تشخیص داده شود.

۳ – حوادث قهری از قبیل سیل و زلزله که مانع از حضور در دادگاه باشد.

۴ – وقایع خارج از اختیار وکیل که مانع از حضور وی در دادگاه شود.

وکیل معذور موظف است عذر خود را به طور کتبی با دلایل آن برای جلسه محاکمه به دادگاه ارسال دارد. دادگاه در صورتی به آن ترتیب اثر می‌دهد که عذر او را موجه بداند، در غیر این صورت جریان محاکمه را ادامه داده و مراتب را به مرجع صلاحیت‌دار برای تعقیب انتظامی وکیل اطلاع خواهد داد. درصورتی‌که جلسه دادگاه به علت عذر وکیل تجدید شود، دادگاه باید علت آن و وقت رسیدگی بعدی را به موکل اطلاع دهد. در این صورت، جلسه بعدی دادگاه به علت عدم حضور وکیل تجدید نخواهد شد».

ج) آثار وکالت نسبت به موکل

هنگامی که شما جهت طرح دعوای حقوقی خود در دادگاه وکیلی را انتخاب می‌نمایید، تمام اقدامات او در موضوع وکالت و چارچوب وکالتنامه به منزله اقدامات شما است و تمامی آثار اقدامات وی به سود و یا به ضرر شما قابل استناد است. همچنین هنگامی که شما وکیلی را انتخاب می‌کنید موظفید هزینه‌های قانونی دادرسی را با اعلام وکیل، در موعد مقرر پرداخت نمایید و در صورت عدم پرداخت هزینه‌های مذکور، وکیل هیچ مسئولیتی ندارد.

پایان وکالت

وکالت با عزل موکل، استعفای وکیل، فوت یا مجنون شدن وکیل یا موکل به پایان می‌رسد:

1- عزل وکیل

اگر موکل وکیل را عزل کند باید این موضوع را به اطلاع او برساند. در این خصوص ماده 37 قانون آیین دادرسی مدنی مقرر می‌دارد: «اگر موکل وکیل خود را عزل نماید، مراتب را باید به دادگاه و وکیل معزول اطلاع دهد. عزل وکیل مانع از جریان دادرسی نخواهد بود. اظهار شفاهی عزل وکیل باید در صورت‌جلسه قید و به امضای موکل برسد». همچنین به موجب ماده 38 قانون مذکور تا زمانی که عزل وکیل به اطلاع او نرسیده است اقدامات وی در حدود وکالت، همچنین ابلاغ‌هایی که از طرف دادگاه به وکیل می‌شود، مؤثر در حق موکل خواهد بود. اما پس از اطلاع دادگاه از عزل وکیل، دیگر دادگاه او را در امور راجع به دادرسی، وکیل نخواهد شناخت.

2- استعفای وکیل

با استعفای وکیل نیز وکالت به پایان می‌رسد. در این خصوص ماده 39 قانون فوق ذکر بیان می‌دارد: «درصورتی‌که وکیل استعفای خود را به دادگاه اطلاع دهد، دادگاه به موکل اخطار می‌کند که شخصاً یا توسط وکیل جدید دادرسی را تعقیب نماید و دادرسی تا مراجعه موکل یا معرفی وکیل جدید حداکثر به مدت یک ماه متوقف می‌گردد. وکیلی که دادخواست تقدیم کرده در صورت استعفا، مکلف است آن را به اطلاع موکل خود برساند و پس از آن موضوع استعفای وکیل و اخطار رفع نقص توسط دادگاه به موکل ابلاغ می‌شود، رفع نقص به عهده موکل است».

3- فوت یا مجنون یا محجور شدن وکیل یا موکل

با فوت یا مجنون شدن وکیل یا موکل نیز وکالت به پایان می‌رسد. محجور شدن (سفیه یا ورشکسته شدن) هر یک از این افراد نیز معمولاً به وکالت پایان می‌دهد. در این خصوص لازم به ذکر است که در مواردی که محجور شدن مانع از وکالت دادن نباشد مانند وکالت در طلاق، وکالت به پایان نمی‌رسد.